Zoals te verwachten, zorgt het nieuwe wetsontwerp voor een grote verandering van het strafrecht. Eén van de grootste (r)evoluties is ongetwijfeld de omschrijving van de strafdoelen in het nieuwe artikel 27. Hiervoor wordt immers al lang gepleit. De rechter zal vanaf de datum van inwerkingtreding verplicht zijn om deze doelstellingen in overweging te nemen en om binnen de grenzen van de wet naar een rechtvaardige proportionaliteit te zoeken tussen het misdrijf en de straf. Het Strafwetboek verankert de gedachte dat de gevangenisstraf steeds het ultimum remedium moet zijn.
Om daaraan tegemoet te komen, werden er ook een hele reeks nieuwe straffen ingevoerd, waaronder de behandeling onder vrijheidsberoving of de dienstverleningsstraf voor rechtspersonen. Bepaalde straffen zoals het verval van het recht tot sturen en het beroepsverbod konden tot op heden enkel worden opgelegd voor enkele specifieke misdrijven. Deze worden nu ingevoerd in het nieuwe artikel 37 als algemene straffen.
Eén van de drastische veranderingen van het Strafwetboek is daarnaast de opname van complementaire regels, zoals de Probatiewet in Boek I, weliswaar onder sterk gewijzigde vorm. Dit maakt het geheel veel overzichtelijker en komt de rechtszekerheid ten goede.
Een andere evolutie is dat de nieuwe artikelen 1 e.v. een meer volledige verwoording omvatten van het legaliteitsbeginsel en de toepassing van de strafwet in de tijd. Artikel 4 van het nieuwe Strafwetboek verankert vervolgens het verbod op een analoge interpretatie. Het tweede lid van artikel 4 is wel opmerkelijk daar de mogelijkheid wordt ingevoerd om de strafwet toe te passen op feiten die de wetgever volstrekt onmogelijk kon voorzien ten tijde van haar afkondiging. Het is nog af te wachten hoe dit zich zal vertalen in de praktijk.
Wat betreft de misdrijven is er nog een welkome evolutie, namelijk de afschaffing van de driedeling misdaad, wanbedrijf en overtreding, waardoor er o.a. een einde komt aan de techniek van correctionalisering en contraventionalisering.
Een aantal andere significante veranderingen zijn:
- De afschaffing van het onderscheid tussen mededaders en medeplichtigen, alsook het onderscheid in de bestraffing;
- Eigen strafniveaus voor rechtspersonen in plaats van het huidige conversiemechanisme; en
- De strafbaarstelling van de poging voor alle opzettelijke misdrijven.
Bovenstaande uiteenzetting is geenszins exhaustief. Het is alleszins duidelijk dat het strafrecht hiermee drastisch zal veranderen. Het nieuw Strafwetboek treedt in principe in werking twee jaar na publicatie ervan in het Belgisch Staatsblad.
Schuermans advocaten volgt dit wetgevend traject nauwgezet op.