Wettelijke samenwoning kan op drie manieren beëindigd worden: door het overlijden van één van de partners (1), door het huwelijk (2) of door een gezamenlijk of eenzijdige verklaring die overhandigd wordt aan de ambtenaar van de burgerlijke stand (3).
In het geval dat de beëindiging geschiedt door een eenzijdige verklaring van één van de wettelijke samenwonende partners moet de ambtenaar van de burgerlijke stand de andere wettelijke samenwonende partner door middel van een deurwaardersexploot in kennis stellen. Indien de andere wettelijke samenwonende partner in een andere gemeente woont dan dient de burgerlijke stand tevens deze gemeente per aangetekende brief in kennis te stellen.
In het geval dat de beëindiging geschiedt door het aangaan van een huwelijk wordt hieraan geen kennisgeving gekoppeld, ook niet indien dit huwelijk met een derde was.
Er bestond hierdoor volgens de wetgever een verschil in behandeling tussen de overblijvende partner na beëindiging op eenzijdige wijze en de overblijvende partner na het huwelijk met een derde. Het wetsvoorstel tracht hieraan te verhelpen door de beëindiging van de wettelijke samenwoning door het aangaan van een huwelijk te beperken tot het geval waarbij het een huwelijk betreft tussen wettelijk samenwonende partners.
Voortaan zal de wettelijke samenwonende partner die wenst een huwelijk aan te gaan met een derde de verantwoordelijkheid moeten nemen om eerst de wettelijke samenwoning te beëindigen indien hij/zij bijvoorbeeld wil vermijden om hoofdelijk gehouden te blijven tot de schulden overeenkomstig art. 1477,§ 4 oud BW.
Een bijkomende wijziging aan art. 147 oud BW voegt daaraan toe dat er geen huwelijk kan worden aangegaan wanneer een samenwonende partner in het huwelijk wenst te treden met een derde. Deze wijziging werd ingevoerd in het licht van het verbod op polygamie.
Desalniettemin stelt het wetsvoorstel dat een gebrek aan beëindiging van de wettelijke samenwoning geen nietigheidsgrond is voor het nieuw aangegane huwelijk niettegenstaande het huwelijksbeletsel wegens wettelijke samenwoning van Belgische internationale openbare orde wordt geacht. De facto zal zowel de wettelijke samenwoning als het huwelijk rechtsgevolgen blijven kennen. Hoe dit in de praktijk uitwerking zal hebben, is momenteel nog onduidelijk. Er zijn alleszins geen indicaties dat de wetgever een forum heeft willen bieden aan polyamoreuze relaties, ongeacht de gekozen samenlevingsvorm(en).
Schuermans advocaten volgt de toepassing van deze wetswijziging verder op.