Verzekerden worden internationaal privaatrechtelijk beschermd door de artikelen 10 t.e.m. 16 van Verordening 1215/2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (hierna “Brussel Ibis Verordening”).
Artikel 13.2 Brussel Ibis Verordening bepaalt dat de bijzondere bevoegdheidsregels uit de artikelen 10, 11 en 12 van toepassing zijn op de “vordering die door de getroffene rechtstreeks tegen de verzekeraar wordt ingesteld, indien de rechtstreekse vordering mogelijk is”.
- Forumbeding: HvJ 13 juli 2017, C-368/16
In aansprakelijkheidsverzekeringen heeft de benadeelde een eigen recht tegen de verzekeraar. Wat indien de verzekeraar en de verzekerde een forumbeding zijn overeengekomen? Is de benadeelde hieraan gebonden of geldt deze enkel tussen de verzekeraar en de verzekerde?
Europeesrechtelijk kunnen in verzekeringsovereenkomsten forumbedingen worden afgesloten, maar deze forumbedingen moeten voldoen aan de strikte voorwaarden van artikel 15 Brussel Ibis Verordening. Zo kunnen deze forumbedingen slechts bij overeenkomst worden afgesloten na het ontstaan van het geschil.
Artikel 13.2 Brussel Ibis Verordening verwijst niet naar artikel 15 Brussel Ibis Verordening.
Hieruit leidt het Hof af dat de benadeelde zich wel kan beroepen op de bijzondere bevoegdheidsregels, maar dat een forumbeding niet aan hem kan worden tegengeworpen.
Dit is overigens niet meer dan logisch, nu de toestemming van alle partijen aan het forumbeding één van de belangrijkste voorwaarden voor de geldigheid van dat beding uitmaakt. Een benadeelde is per definitie een derde aan de verzekeringsovereenkomst en kan zijn toestemming aan dergelijk beding niet geven.
- Zwakke partij: HvJ 20 juli 2017, C-340/16
Wie kan worden gekwalificeerd als een “getroffene” in de zin van artikel 13.2 Brussel Ibis Verordening en kan zich bijgevolg beroepen op de bijzondere bevoegdheidsregels? Stel dat een werkgever het loon van een slachtoffer van een verkeersongeval uitbetaalt ondanks de arbeidsongeschiktheid en zo een rechtstreekse vordering krijgt lastens de verzekeraar van het betrokken voertuig, kan hij zich dan op de beschermingsregels beroepen?
In de situatie waarover het Hof moest oordelen, was de verzekeraar een publiekrechtelijke instelling. Eerder had het Hof geoordeeld dat een sociale zekerheidsorgaan dat wettelijk gesubrogeerd is in de rechten van de benadeelde geen “getroffene” is (HvJ 17 september 2009, C-347/08).
Toch stelt het Hof dat de bedoeling van het artikel 13.2 Brussel Ibis Verordening erin ligt om de opsomming van eisers die beroep kunnen doen op de bijzondere bevoegdheidsregels aan te vullen met de personen die schade hebben geleden, zonder dat de kring van deze personen wordt beperkt tot degenen die de schade rechtstreeks hebben geleden.
Dus, stelt het Hof, kunnen werkgevers die gesubrogeerd zijn in het recht op schadevergoeding van hun werknemers zich – als personen die schade hebben geleden en ongeacht hun omvang en hun rechtsvorm – beroepen op de bijzondere bevoegdheidsregels.
Het Hof van Justitie breidt met deze twee arresten de bijzondere bevoegdheidsregels die de verzekerden en benadeelden beschermen uit, ten koste van forumbedingen.
Indien U hierover meer wenst te vernemen, helpt Schuermans advocaten U graag verder.