De Vlaamse wooncode die het recht op menswaardig wonen regelt, bevordert de beschikking over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en met woonzekerheid. Art. 5, §1 van de Vlaamse Wooncode regelt de vereisten van brandveiligheid waaraan elke woning moet voldoen m.i.v. de specifieke en aanvullende veiligheidsnormen die de Vlaamse regering vaststelt. Een woning zal voortaan uitgerust moeten zijn met één of meer rookmelders of zal moeten beschikken over een branddetectiesysteem dat gekeurd en gecertificeerd is door een daartoe erkend organisme.
Een rookmelder is een apparaat conform NBN EN 14604 dat reageert op de rookontwikkeling bij brand door het produceren van een scherp geluidssignaal, en dat niet van het ionische type is.
Huurwoningen, sociale woningen, nieuwbouwwoningen en woningen waaraan renovatiewerken werden uitgevoerd dienden reeds op basis van het decreet dd. 1 juni 2012 over geïnstalleerde rookmelders te beschikken.
Volgens het recent gepubliceerde Besluit van de Vlaamse Regering zal elke zelfstandige woning en kamerwoning per bouwlaag uitgerust dienen te zijn met minstens één rookmelder. Ook huiseigenaars die een eigen woning bewonen, zullen verplicht worden een correct geplaatste rookmelder te hebben.
Een zolder of een kelder, al dan niet bestemd voor gedeeld gebruik, waarin zich een technische installatie bevindt of die een directe toegang heeft en normaal onmiddellijk te betreden is, wordt volgens het Besluit als bouwlaag beschouwd.
Het niet aanwezig zijn van (voldoende) rookmelders in geval van het verhuren van een woning of een kamer, kan leiden tot het niet-toekennen van een conformiteitsattest, tot het verplicht uitvoeren van werken of herbestemming. Het is de verantwoordelijkheid van de verhuurder om rookmelders te plaatsen.
Een woningcontroleur zal in het kader van een administratieve procedure tot ongeschiktheid en onbewoonbaarverklaring enkel opmerkingen kunnen maken in het technisch verslag over het niet aanwezig zijn van (voldoende) rookmelders.